Bezprawność działania sprawcy naruszenia dobra osobistego

Sama bezprawność nie wynika z art. 23 k.c. statuującego ochronę prawną dóbr osobistych, lecz z innych właściwych norm prawnych, które zakazują określonych działań, np. art. 189, 191, 193, 212, 216 k.k., art. 115 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r., poz. 2509), art. 107 ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 1781 ze zm.). Tym samym nie każde zachowanie ingerujące w sferę osobowości i jednego z kształtujących ją dóbr osobistych stanowi działanie bezprawne, jakkolwiek Kodeks cywilny przyjął w art. 24 § 1 domniemanie bezprawności, przenosząc ciężar dowodu na sprawcę, obowiązanego wykazać, iż do bezprawnej ingerencji w tę sferę nie doszło. Należy jedynie przypomnieć, że domniemanie bezprawności naruszenia dóbr osobistych nie odnosi się do faktu naruszenia, którego wykazanie (tj. że doszło do naruszenia dobra osobistego) każdorazowo spoczywa na stronie powodowej.

Wyrok SN z dnia 17 lutego 2023 r., II CSKP 580/22

Standard: 73866 (pełna treść orzeczenia)

W świetle Kodeksu cywilnego ocena naruszenia jako bezprawnej ingerencji w sferę dóbr osobistych wymaga uznania, że bezprawne jest zachowanie prowadzące do naruszenia (verba legis: „działaniem… chyba, że nie jest ono bezprawne” – art. 24 § 1 zd. 1 in fine k.c.). Ciężar dowodu zgodności zachowania (działania) spoczywa na sprawcy (podmiocie ponoszącym odpowiedzialność). Może on wykazać zgodność działania sprawcy z prawem w szczególności przez odwołanie się do rozstrzygnięcia pierwszeństwa wolności wypowiedzi. Wykazanie zgodności prowadzi oznacza, iż wkroczenie w sferę cudzego dobra osobistego jest w konkretnej sprawie dopuszczalne i nie nastąpiło ich naruszenie, a w konsekwencji naruszenie bezprawnego, skutecznego erga omnes prawa osobistego.

Wyrok SN z dnia 11 sierpnia 2022 r., II CSKP 313/22

Standard: 69611 (pełna treść orzeczenia)