Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego po przyjęciu dziecka na wychowanie (art. 182[4] k.p.)

Wykładnia językowa art. 182[4] § 1 k.p. prowadzi do kilku wniosków.

Po pierwsze, przepis ten określa uprawnienie pracownika – mowa w nim o możliwości złożenia wniosku przez pracownika.

Po drugie, przepis ten nie określa terminu rozpoczęcia urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego ani terminu wystąpienia z wnioskiem o urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, określa natomiast termin wystąpienia z wnioskiem o urlop rodzicielski w pełnym wymiarze bezpośrednio po urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, który to wniosek prowadzi do zastosowania art. 31 ust. 3 pkt 3 ustawy zasiłkowej.

Celem wniosku, o którym mowa w art. 182[4] § 1 k.p., jest skorzystanie z prawa do urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze z prawem do zasiłku macierzyńskiego w wysokości 80% podstawy wymiaru przez cały okres korzystania z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze. 

Jeżeli uwzględnić sformułowany w art. 182[4] § 1 k.p. warunek, że urlop rodzicielski ma przypadać bezpośrednio po urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, oraz § 2 ust. 1 stosowany w związku z § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (Dz.U. z 2015 r., poz. 2243), z którego wynika, że we wniosku pracownika, o którym mowa w art. 182[4] § 1 k.p., powinna być wskazana data, od której ma być udzielony urlop rodzicielski, to należy przyjąć, że przy składaniu wniosku, o którym mowa w art. 182[4] § 1 k.p., konieczna jest równoczesna decyzja pracownika co do okresu, w jakim będzie korzystać z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego – skoro urlop rodzicielski ma przypadać bezpośrednio po okresie urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, a we wniosku o urlop rodzicielski w pełnym wymiarze należy podać datę jego rozpoczęcia. 

Ponadto, z art. 182[4] § 1 k.p. wynika, że decyzja ta musi zostać podjęta przez pracownika nie później niż 21 dni po przyjęciu dziecka na wychowanie i wystąpieniu do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka. Z przepisu tego nie wynika natomiast termin, w którym pracownik ma rozpocząć urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego. 

Kwestię dotyczącą tego, w jakim czasie pracownik przyjmujący dziecko na wychowanie może wykorzystać urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, reguluje art. 183 k.p. Przepis ten nie określa żadnego terminu początkowego skorzystania z tego urlopu, inaczej niż to ma miejsce w przypadku urlopu macierzyńskiego związanego z urodzeniem dziecka – urlop ten może być wykorzystany częściowo przed urodzeniem dziecka (nie więcej niż 6 tygodni), a po porodzie przysługuje urlop niewykorzystany przed porodem, przy czym początkiem korzystania z urlopu macierzyńskiego jest wówczas dzień porodu (art. 180 § 2 i 3 k.p., art. 183[1] § 2 k.p.). Pracownica, która urodziła dziecko, musi wykorzystać po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, jest to czas przeznaczony na powrót jej organizmu do normalnego funkcjonowania po okresie połogu.

Z art. 183 § 6 k.p. wynika fakultatywność urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Zgodnie z tym przepisem urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego jest udzielany na pisemny wniosek pracownika.

Z § 22 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków wynika, że wniosek o udzielenie urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego powinien wskazywać okres, na który ma być udzielony urlop. Jeżeli zatem ustawodawca dostrzegł potrzebę określenia tego okresu przez pracownika we wniosku, to logiczne jest, że termin rozpoczęcia urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego nie jest uregulowany bezpośrednio przepisami prawa pracy, w przeciwieństwie do terminu rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego (art. 183]1] § 2 k.p.).

Fakultatywność wniosku o urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego obejmuje zatem nie tylko swobodę decyzji pracownika w sprawie skorzystania z uprawnienia do tego urlopu, lecz także swobodę decyzji, realizowanej w ramach czasowych określonych w art. 183 § 1 i 3 k.p., co do okresu korzystania z tego urlopu, w tym określenia chwili rozpoczęcia korzystania z niego.

Wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2022 r., I USKP 86/21

Standard: 62770 (pełna treść orzeczenia)