Odpowiedzialność deliktowa biegłego rewidenta sprawdzającego sprawozdanie finansowe

Naruszenie przez biegłego rewidenta zasad wykonywania tego zawodu, określonych ustawowo oraz w tzw. normach deontologicznych może być – w okolicznościach sprawy – uznane za czyn niedozwolony (ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, Dz.U. Nr 121, poz. 591 ze zm. oraz ustawa z dnia 13 października 1994 r. o biegłych rewidentach ich samorządzie, Dz.U. Nr 121, poz. 592 ze zm.).

Obowiązki biegłego rewidenta przeprowadzającego badanie sprawozdania finansowego nie ograniczają się do sprawdzenia poprawności sporządzenia sprawozdania od strony techniczno-księgowej (formalnej), lecz biegły rewident powinien także skontrolować merytoryczną prawidłowość tego sprawozdania, a więc zasadność poszczególnych pozycji księgowych m.in. pod kątem prawidłowego zastosowania stawki podatku od towarów i usług. Okoliczność ta ma istotne znaczenie, gdyż zbadanie merytorycznej strony sprawozdania ma wpływ na prawidłowość całego sprawozdania, w szczególności chodzi o stwierdzenie, czy istnieją zobowiązania podatkowe danej jednostki, jakiej wielkości, czy terminowo zostały uiszczone i wykazane w sprawozdaniu, czy też w wyniku błędu stanowią niezapłaconą należność podatkową obciążającą daną jednostkę.

Przepisy ustawy o rachunkowości mają cechy prawa powszechnie obowiązującego, jednak dla oceny postępowania biegłego rewidenta miarodajne są przepisy rozdziału 7. dotyczące badania i ogłoszenia sprawozdań finansowych, w szczególności art. 65 i 66, określające cel badania sprawozdania finansowego, treść opinii i raportu oraz wymagania podmiotowe w stosunku do biegłego rewidenta. Nie można nie dostrzec, że przepisy zostały zaadresowane tylko do określonej grupy zawodowej i uzupełniane są normami deontologicznymi określającymi zasady wykonywania zawodu biegłego rewidenta. Z tego względu w umowie zawartej między stronami wyraźnie postanowiono, że badanie sprawozdania finansowego będzie dokonane zgodnie z wymogami ustawy o rachunkowości i z uwzględnieniem norm wykonywania zawodu biegłego rewidenta. Nie można więc twierdzić, że te przepisy i normy deontologiczne, określające sposób przeprowadzania badania sprawozdania finansowego, adresowane są do każdego. Przeciwnie, ich zakres podmiotowy jest ściśle określony; adresowane są do biegłych rewidentów. W tym sensie nie mają one charakteru powszechnego, co nie oznacza, aby naruszenie przez biegłego rewidenta zasad wykonywania zawodu określonych ustawowo (ustawa o rachunkowości oraz ustawa z dnia 13 października 1994 r. o biegłych rewidentach, Dz.U. Nr 121, poz. 592), jak i w tzw. normach deontologicznych (opracowanych przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów na podstawie ustawowego upoważnienia) nie mogło – w określonych okolicznościach – być zakwalifikowane jako czyn niedozwolony.

Biegli rewidenci pełnią funkcję osób zaufania publicznego i z tego względu w odniesieniu do tej grupy zawodowej określono w sposób szczegółowy zasady wykonywania zawodu, w tym zasady badania sprawozdania finansowego. Jeśli biegły rewident opracował opinię i raport z badania rocznego sprawozdania finansowego danej jednostki z pogwałceniem tych zasad, to jego zachowanie, jeżeli było źródłem szkody, może być uznane za czyn niedozwolony.

Wyrok SN z dnia 1 grudnia 2006 r., I CSK 315/06

Standard: 54626 (pełna treść orzeczenia)