Odpowiedzialność podmiotów świadczących usługi hostingu z tytułu naruszenia dóbr osobistych

Usług świadczonych przez podmioty zarządzające portalami na rzecz ich użytkowników. Podstawowe ramy prawne funkcjonowania usług pozwalających na wprowadzenie do sieci określonych treści i ich udostępnianie osobom trzecim reguluje ustawa z 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną, dalej jako „u.ś.u.d.e." (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 1422). Przepisy tej ustawy określają obowiązki usługodawcy związane ze świadczeniem usług drogą elektroniczną, zasady wyłączania odpowiedzialności usługodawcy z tytułu świadczenia tych usług oraz zasady ochrony danych osobowych osób fizycznych korzystających z usług świadczonych drogą elektroniczną. 

Internetowe portale społecznościowe (na nich umieszczone zostały nagrania z udziałem powódki) tworzone są przez użytkowników Internetu z wykorzystaniem infrastruktury informatycznej udostępnionej przez usługodawców (tzw. user generated content, Web2.0). W konstrukcji tej funkcjonuje podmiot udostępniający infrastrukturę informatyczną, a więc świadczący usługę drogą elektroniczną (servis provider) oraz podmioty wprowadzające do sieci określone treści (content providers). Pierwszy z wymienionych podmiotów (servis provider) umożliwia użytkownikom umieszczanie w sieci określonych treści w zarządzanym przez siebie systemie oraz udostępnia je innym osobom, nie kontrolując ich treści. Zachowania tych podmiotów co do zasady odpowiadają znamionom usługi tzw. hostingu. 

Okoliczność, że podmioty świadczące usługi hostingu (podobnie jak podmioty umożliwiające sprawny dostęp do portali internetowych) tylko pośredniczą w udostępnianiu drogą elektroniczną treści pochodzących od osób trzecich rzutuje na ukształtowanie zasad ich odpowiedzialności za naruszenie praw podmiotowych osób trzecich lub naruszenie obowiązujących przepisów prawa w związku z treścią przechowywanych danych. 

W świetle art.12 - 15 u.ś.u.e.d. podmioty pośredniczące zwolnione są od odpowiedzialności cywilnoprawnej (zarówno za sprawstwo, jak i pomocnictwo), administracyjnej oraz karnej za zawartość udostępnionych materiałów, nie są one bowiem - zgodnie z art.15 u.ś.u.d.e. - zobowiązane do sprawdzania (monitorowania) przekazywanych, przechowywanych lub udostępnianych danych. Innymi słowy, brak wiedzy o treści udostępnionych informacji jest zasadniczym warunkiem uchylenia odpowiedzialności tych podmiotów. Warunek ten skonkretyzowany został w art.14 ust. 1 u.ś.u.d.e., który stanowi, że nie ponosi odpowiedzialności za przechowywane dane ten, kto udostępniając zasoby systemu teleinformatycznego w celu przechowywania danych przez usługobiorcę nie wie o bezprawnym charakterze danych lub związanej z nimi działalności, a w razie otrzymania urzędowego zawiadomienia lub uzyskania wiarygodnej wiadomości o bezprawnym charakterze danych lub związanej z nimi działalności niezwłocznie uniemożliwi dostęp do tych danych. Z regulacji tej należy a contrario przyjąć, że odpowiedzialność podmiotu świadczącego hosting jest możliwa w dwóch przypadkach, a mianowicie: gdy posiada on wiedzę o bezprawnym charakterze udostępnionych za jego pośrednictwem danych a także wtedy, gdy mimo otrzymania urzędowego zawiadomienia lub uzyskania wiarygodnej wiadomości o bezprawnym charakterze udostępnionych danych nie uniemożliwił on dostępu do tych danych.

W doktrynie prezentowany jest - w drodze wykładni uwzględniającej motyw 45 dyrektywy 2000/3/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego, Dz. Urz. UE 2000, L 178, s.l - pogląd, że wyłączenie odpowiedzialności przewidziane w art.14 ust. l u.ś.u.d.e. nie dotyczy możliwości dochodzenia roszczeń mających na celu usunięcie spornych treści lub zablokowanie dostępu do nich. Pogląd ten, zważywszy na techniczny charakter przetwarzania danych pochodzących od osób trzecich oraz ich liczbę, powodujących, że usługodawcy nie mają realnej możliwości systematycznej weryfikacji udostępnianych danych, budzi w ocenie Sądu Najwyższego istotne zastrzeżenia. Są one podnoszone także w literaturze z powołaniem się na motyw 42 wspomnianej dyrektywy 2000/31/WE przez zwolenników pasywnej - w przypadku hostingu - postawy usługodawcy wobec przesyłanych danych. Sąd Najwyższy, dokonując wykładni art.14 ust. 1 u.ś.u.d.e., w wyroku z 8 lipca 2011 r., IV CSK 665/10 trafnie wywiódł, że usługodawca świadczący usługi polegające na umożliwieniu bezpłatnego dostępu do utworzonego przez siebie portalu dyskusyjnego nie ponosi odpowiedzialności za naruszenie dóbr osoby trzeciej, chyba że wiedział, że wpis na portalu narusza te dobra i nie usunął go niezwłocznie.

Przedstawiony wątek rozważań prowadzi do konkluzji, że powódce, której dobra osobiste zostały naruszone przez ośmieszającą treść umieszczonego w sieci nagrania, przysługiwałoby roszczenie przeciwko podmiotom świadczącym usługi elektroniczne (servis providers), gdy podmioty te nie mogłyby powołać się na przywilej przewidziany w art.14 ust. 1 u.ś.u.d.e., a także przeciwko wszystkim osobom, które nagranie udostępniły, tj. wprowadziły nagranie do Internetu (content providers).

Wyrok SN z dnia 14 stycznia 2015 r., II CSK 747/13

Standard: 34283 (pełna treść orzeczenia)