Czynsz należny leasingodawcy a czynsz najmu

O ile czynsz należny leasingodawcy jest podzielonym w czasie wynagrodzeniem i ma na celu ratalną zapłatę wynagrodzenia, w tym refundację poniesionego przez niego kosztu zakupu, o tyle czynsz najmu pełni rolę okresowej opłaty za korzystanie z rzeczy.

W konsekwencji w razie przedwczesnego rozwiązania umowy nieuprawnione jest pobierane przez wynajmującego czynszu za dalszy okres i traktowanie go jako swoistego odszkodowania, naliczanego z uwzględnieniem uzyskanej przez wynajmującego ceny sprzedaży odzyskanych rzeczy, jak postanowiono we wszystkich trzech umowach. Jako sprzeczny z istotą najmu należy ocenić także zapis o tzw. opcji wykupu, zwłaszcza gdy jak tutaj - powód nie jest właścicielem rzeczy, nie sfinansował ich zakupu z przeznaczeniem dla Spółki (...) (co charakteryzuje leasing - art. 709 k.c.) i gdy uprawnienie do wykupu rzeczy ujęto jednocześnie jako obowiązek Spółki (...) (§ 6 ust. 8 umów). Zobowiązanie wynajmującego do sprzedaży, a najemcy do wykupu przedmiotu najmu lub wskazania innego nabywcy można wprawdzie uznać za dopuszczalne i mimo, że wynajmujący nie jest właścicielem rzeczy, nie jest ono nieważne, a co najwyżej w przyszłości mogłoby się okazać bezskuteczne. Niedopuszczalne jest jednak w takiej sytuacji zastrzeżenie kary umownej w założeniu mającej zrekompensować powodowi utraconą w wyniku wcześniejszego rozwiązania umów należność za wykupienie rzeczy oddanych Spółce (...) do korzystania (zastrzeżono karę równą tej należności).

Reasumując, Sąd Apelacyjny, odmiennie niż Sąd Okręgowy uznał wcześniejsze wypowiedzenie umów za skuteczne, tyle że jako sprzeczne z istotą stosunku najmu, w którym czynsz jest ekwiwalentem korzystania z rzeczy w kolejnych okresach obowiązywania umowy, jako nieważne ocenia zobowiązanie najemcy do płacenia czynszu po ustaniu umów. Postanowienia zobowiązujące najemcę do zapłaty kary umownej za niewykonanie obowiązku wykupu przedmiotu najmu Sąd Apelacyjny uznał natomiast za nieważne z tej przyczyny, że tzw. opcja wykupu, choć dopuszczalna przy najmie, nie charakteryzuje tego stosunku prawnego, a przede wszystkim dlatego, że w umowach stron karę zastrzeżono od najemcy zobowiązanego do wykupu od wynajmującego, niebędącego właścicielem przedmiotów najmu. Co więcej, jest niespornym, że także w chwili rozwiązania umów powód nie miał statusu ich właściciela. Nie można oczywiście wykluczyć, że w związku z ocenianymi umowami służą powodowi roszczenia do Spółki (...), np.: o zapłatę czynszu za okres sprzed wypowiedzenia tych umów czy o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z pojazdów i węzła betoniarskiego po zakończeniu stosunku najmu do chwili ich zwrotu.

Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 18 lutego 2015 r., I ACa 1508/14

Standard: 28612 (pełna treść orzeczenia)