Utrzymanie czystości i porządku w obrębie nieruchomości (art. 117 § 1 k.w.)

Zgodnie z treścią art. 117 § 1 k.w. odpowiedzialności za to wykroczenie podlega osoba, która, mając obowiązek utrzymania czystości i porządku w obrębie nieruchomości, nie wykonuje swych obowiązków lub nie stosuje się do wskazań i nakazów wydanych przez właściwe organy w celu zabezpieczenia należytego stanu sanitarnego i zwalczania chorób zakaźnych.

Powyższe wykroczenie jest umiejscowione rozdziale Kodeksu Wykroczeń zatytułowanym „Wykroczenia przeciwko zdrowiu”. Wykładnia systemowa przemawia więc za uznaniem, że wskazany przepis dotyczy wykonywania obowiązków w zakresie utrzymania czystości i porządku w obrębie nieruchomości, takich jedynie, z których nieprzestrzeganiem łączy się niebezpieczeństwo spowodowania zagrożenia dla zdrowia ludzi. Nie chodzi więc w nim jedynie o samo utrzymanie nieruchomości w nieporządku, czy zdanie o jej estetyczny wygląd. W doktrynie przeważają poglądy, iż wskazany przepis chroni przede wszystkim ludzkie zdrowie, które mogłoby zostać narażone na niebezpieczeństwo na skutek braku właściwego stanu sanitarnego nieruchomości

Wizualne aspekty stanu, w jakim utrzymana jest dana nieruchomość, będące niekiedy kwestią dyskusyjną, ocenną i uzależnioną od subiektywnego odczucia i rozumienia „porządku” przez różne osoby, są w doktrynie traktowane jako drugoplanowe w tym przypadku, natomiast są dobrem chronionym bezpośrednio przez inny przepis ustawy tj. art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2016, poz. 250), który penalizuje odpowiedzialność za nieporządek w obrębie nieruchomości. Właściwy stan czystości i porządku w obrębie nieruchomości, a więc pośrednio estetyka otoczenia, jest dobrem tylko pośrednio chronionym przez art. 117 § 1 k.w. Głównym dobrem chronionym wskazanym powyżej przepisem jest natomiast ludzkie zdrowie.

Porównanie powyższych zakresów dóbr chronionych prawnie prowadzi także do wniosku, iż wykroczenie z art. 117 § 1 k.w. stanowi lex specialis (czyli przepis szczególny) w porównaniu do wykroczenia o jakim mowa w art. 10 ust. 2 w/w ustawy z dnia 13 września 1996 r. To właśnie przepis art. 117 § 1 k.w. (i tylko ten) winien być także stosowany jako podstawa odpowiedzialności w tych wszystkich wypadkach, w których właściwe organy w celu zabezpieczenia należytego stanu sanitarnego i zwalczania chorób zakaźnych wydały stosowne wskazania i nakazy mające zabezpieczać ów cel.

Wizualne aspekty stanu, w jakim utrzymana jest dana nieruchomość, będące niekiedy kwestią dyskusyjną, ocenną i uzależnioną od subiektywnego odczucia i rozumienia „porządku” przez różne osoby, są w doktrynie traktowane jako drugoplanowe w tym przypadku, natomiast są dobrem chronionym bezpośrednio przez inny przepis ustawy tj. art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2016, poz. 250), który penalizuje odpowiedzialność za nieporządek w obrębie nieruchomości. Właściwy stan czystości i porządku w obrębie nieruchomości, a więc pośrednio estetyka otoczenia, jest dobrem tylko pośrednio chronionym przez art. 117 § 1 k.w. Głównym dobrem chronionym wskazanym powyżej przepisem jest natomiast ludzkie zdrowie. Porównanie powyższych zakresów dóbr chronionych prawnie prowadzi także do wniosku, iż wykroczenie z art. 117 § 1 k.w. stanowi lex specialis (czyli przepis szczególny) w porównaniu do wykroczenia o jakim mowa w art. 10 ust. 2 w/w ustawy z dnia 13 września 1996 r. To właśnie przepis art. 117 § 1 k.w. (i tylko ten) winien być także stosowany jako podstawa odpowiedzialności w tych wszystkich wypadkach, w których właściwe organy w celu zabezpieczenia należytego stanu sanitarnego i zwalczania chorób zakaźnych wydały stosowne wskazania i nakazy mające zabezpieczać ów cel.

W żadnym wypadku odpowiedzialność za wykroczenie z art. 117 § 1 k.w. nie „przechodzi” na osobę, która „coś” na działce pozostawiła. To właściciel (współwłaściciel etc. jw.) odpowiada za „porządek i czystość” oraz wykonanie „wskazań i nakazów” w obrębie nieruchomości. 

Wyrok SO w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 30 listopada 2018 r., IV Ka 715/18

Standard: 26823 (pełna treść orzeczenia)

Wykroczenie z art. 117 § 1 kw jest wykroczeniem indywidualnym. Może je popełnić tylko osoba, na której ciąży obowiązek utrzymania nieruchomości w odpowiednim stanie. Osobą taką jest właściciel, posiadacz zależny, dzierżawca, osoba sprawująca zarząd nieruchomości.

Obwiniony sprawując zarząd nieruchomości, był podmiotem zdatnym do popełnienia przypisanego mu wykroczenia

Wyrok SO w Rzeszowie z dnia 2 lipca 2014 r., II Ka 326/14

Standard: 26822 (pełna treść orzeczenia)