Wypowiedzenie ze względu na nieefektywność i nieprawidłowości w wykonywaniu obowiązków pracowniczych

Liczne nieprawidłowości w wykonywaniu obowiązków pracowniczych, świadczące o nieprzydatności pracownika na zajmowanym stanowisku, jeśli nie są objęte winą umyślą lub rażącym niedbalstwem, mogą stanowić podstawę do rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem, natomiast nie uzasadniają zwolnienia dyscyplinarnego.

Wyrok SN z dnia 21 marca 2019 r., II PK 315/17

Standard: 26424 (pełna treść orzeczenia)

Wprawdzie umowę o pracę zalicza się do umów (kontraktów) starannego działania, ale nie oznacza to, że ocena starannego wykonywania obowiązków pracowniczych odbywa lub obywa się bez względu na wyniki (efekty) świadczonej pracy. Tymczasem każda praca wykonywana na podstawie umowy o pracę (umowy starannego działania) jest wynagradzana z uwzględnieniem ilości i jakości wykonanej pracy, tj. ze względu na tak określone "mierzalne" jej wyniki (por. art. 78 § 1 lub art. 83 k.p.). Taka wynikowa ocena efektów świadczonej pracy nie oznacza przerzucenia ryzyka gospodarczego pracodawcy na pracownika, ponieważ powód nie został obarczony odpowiedzialnością za niezadowalające wyniki sprzedaży detalicznej artykułów medycznych oferowanych aptekom, bowiem tak nazwana przyczyna wypowiedzenia została prawidłowo zdyskwalifikowana jako nieuzasadniona.

Warto jednak sygnalizować, że obarczenie pracodawcy ryzykiem prowadzenia działalności gospodarczej i technicznej lub osobowym nie wpływa tylko w istotny sposób na należne pracownikowi wynagrodzenie za pracę, jeżeli nie można mu zarzucić wadliwego (niestarannego lub niesumiennego) świadczenia pracy (por. art. 81 k.p.). Natomiast pracodawca jest uprawniony i może podejmować prawem dopuszczalne kroki (środki) w celu zminimalizowania ryzyka prowadzonej działalności, zwłaszcza nastawionej na osiąganie zysku, w tym dokonywać redukcji lub restrukturyzacji stanu osobowego zatrudnienia przez zwalnianie niepotrzebnych lub nieefektywnych pracowników dla osiągniecia poprawy niesatysfakcjonujących wyników ekonomicznych prowadzonej działalności gospodarczej. Ponadto i na ogół w razie "wynikowej" oceny pracy stosowane są wynikowe sposoby wynagradzania pracowników uzależnione od ilości i jakości wykonywanej pracy, np. wynagrodzenie prowizyjne sprzyjające dążeniu do uzyskania najwyższej efektywności pracy. Równocześnie jednak brak oczekiwanej przez pracodawcę efektywności wykonywania obowiązków pracowniczych uzasadnia rozwiązanie umowy o pracę w zwykłym trybie jej wypowiedzenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 1997 r., I PKN 419/97 (OSNAPiUS 1998 Nr 20, poz. 598).

W utrwalonej judykaturze przyjmuje się, że pracodawca może zasadnie wypowiedzieć umowę o pracę w ramach autonomicznego prawa doboru pracowników w sposób zapewniający najlepsze wykonywanie zadań i efektywne prowadzenie działalności gospodarczej, jeżeli przewiduje, że zmniejszenie stanu zatrudnienia lub zatrudnienie nowych pracowników pozwoli na osiąganie lepszych wyników (efektów) lub zminimalizowanie ryzyka prowadzonej działalności gospodarczej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 września 1998 r., I PKN 271/98, OSNAPiUS 1999 Nr 18, poz. 557).

Wyrok SN z dnia 24 lutego 2015 r., II PK 87/14

Standard: 24239 (pełna treść orzeczenia)

Zmniejszenie zatrudnienia w grupie zawodowej oraz ocena, iż pracownik nienależycie wywiązuje się z obowiązków uzasadniają wypowiedzenie umowy o pracę (art. 45 § 1 KP), nawet jeżeli brak podstaw do zastosowania art. 10 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.).

Z punktu widzenia art. 45 KP istotne jest stwierdzenie tego Sądu, iż u strony pozwanej miało miejsce zmniejszenie zatrudnienia w określonej grupie zawodowej pracowników oraz to, że powód nie był dobrym pracownikiem. Ważne jest też ustalenie, że strona pozwana nie ma potrzeby zatrudnienia dodatkowo pracowników na stanowiska kierownika i dozorcy Ośrodka. Przy takich ustaleniach faktycznych kwalifikacja przyczyn wypowiedzenia umowy o pracę powodowi jako mieszczących się w pojęciu zasadności wypowiedzenia umowy o pracę w rozumieniu art. 45 KP nie budzi wątpliwości.

Wyrok SN z dnia 7 kwietnia 1999 r., I PKN 651/98

Standard: 26534 (pełna treść orzeczenia)