Urlop w zamian za ferie szkolne nauczyciela

Art. 91c ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz. U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357) stanowi, że: "W zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy, nie uregulowanych przepisami ustawy, mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy". Tego rodzaju odesłanie prawne wskazuje wyraźnie na wzajemną relację pomiędzy obiema ustawami, z których jedna - Kodeks pracy ma znamiona ogólnej regulacji prawnej, określającej powszechnie obowiązujące zasady dotyczące stosunków pracy (lex generalis), a druga - Karta Nauczyciela ma znamiona regulacji prawnej szczególnej, odrębnej w stosunku do powszechnie obowiązujących zasad i dotyczącej stosunków pracy nauczycieli (lex specialis). Przy czym istota i sens sformułowania tego typu odesłania normatywnego w ustawie szczególnej opiera się zawsze na założeniu, że regulacja prawna zawarta w tej ustawie nie ma znamion regulacji wyczerpującej (zupełnej), bowiem w przeciwnym razie odesłanie takie byłoby już co do zasady zbędne. W danym wypadku celem odrębnej regulacji prawnej zawartej w Karcie Nauczyciela było wprowadzenie w odniesieniu do nauczycieli jedynie w pewnym, i to niezbędnym zakresie (na co wskazuje między innymi preambuła do Karty Nauczyciela), unormowań odbiegających od powszechnie obowiązujących zasad postępowania dotyczących stosunków pracy. Natomiast w pozostałym zakresie te powszechnie obowiązujące zasady postępowania powinny być stosowane także wobec nauczycieli. Równocześnie, biorąc pod uwagę zbieżność przedmiotową regulacji prawnej obu ustaw, które normują przecież sprawy z zakresu stosunków pracy, należy przyjąć, że użyty w art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela zwrot normatywny "sprawy (...) nie uregulowane przepisami ustawy" odnosi się do przedmiotu uregulowań zawartych w poszczególnych przepisach Karty Nauczyciela, a nie do "spraw" rozumianych jako synonim ogólnych zagadnień z zakresu stosunków pracy w ogóle, jak np. nawiązania, zmiany i rozwiązania stosunków pracy, wynagrodzenia za pracę, urlopów pracowniczych i innych. Wynika to zresztą także expressis verbis z dyspozycji art. 5 KP.

W tej sytuacji, w celu wyjaśnienia przedstawionego zagadnienia prawnego należało rozważyć czy sprawa, której dotyczy dyspozycja art. 155[1] KP została uregulowana przepisami Karty Nauczyciela. Przepis art. 155[1] KP, dodany ustawą z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 24, poz. 110 ze zm.), wprowadził na gruncie prawa polskiego instytucję tzw. urlopu cząstkowego, czyli urlopu ustalanego w wymiarze proporcjonalnym do okresu czasu przepracowanego u pracodawcy, w sytuacji, gdy w ciągu roku kalendarzowego pracownik rozwiązał stosunek pracy z jednym pracodawcą i następnie nawiązał stosunek pracy z innym pracodawcą. Ta sprawa nie została uregulowana w przepisach Karty Nauczyciela i to pomimo, że ostatnie dwie nowelizacje Karty Nauczyciela (wynikające z ustawy z dnia 14 czerwca 1996 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela, Dz. U. Nr 87, poz. 396 oraz z ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zmianie niektórych ustaw normujących funkcjonowanie gospodarki i administracji publicznej, Dz. U. Nr 106, poz. 496) były przeprowadzone już po uchwaleniu wspomnianej dyspozycji art. 155[1] KP.

W kontekście stanu faktycznego rozpoznawanej sprawy, na tle której pojawiło się przedstawione zagadnienie prawne, należy w szczególności stwierdzić, że przedmiotem regulacji art. 66 ust. 2 Karty Nauczyciela (dotyczącego prawa nauczyciela do ekwiwalentu pieniężnego za okres przysługującego mu, a niewykorzystanego urlopu z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy i w innych ściśle określonych sytuacjach) w związku z art. 64 ust. 3 Karty Nauczyciela (dotyczącym wymiaru urlopu wypoczynkowego nauczycieli zatrudnionych w szkołach, w których nie są przewidziane ferie szkolne) jest sprawa, której na gruncie przepisów Kodeksu pracy dotyczy dyspozycja art. 171 § 1 KP i właśnie z tej przyczyny, w myśl zasady lex specialis derogat legi generali, ten ostatni przepis prawny nie ma zastosowania w stosunku do nauczycieli. Natomiast w przepisach Karty Nauczyciela brak jest uregulowań dotyczących sprawy tzw. urlopów cząstkowych i dlatego w tym zakresie ma zastosowanie art. 1551 KP w związku z art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela.

Uchwała SN z dnia 24 października 1997 r., III ZP 36/97

Standard: 18850 (pełna treść orzeczenia)