Wyrok z dnia 2015-01-22 sygn. I SA/Bd 1155/14

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Izabela Najda-Ossowska Sędziowie: Sędzia WSA Halina Adamczewska-Wasilewicz Sędzia WSA Mirella Łent (spr.) Protokolant: Starszy asystent sędziego Daniel Łuczon po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 8 stycznia 2015 r. sprawy ze skargi A. T. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w B. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie zarzutów w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej 1. uchyla zaskarżone postanowienie 2. określa, że zaskarżone postanowienie nie może być wykonane w całości 3. zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej w B. na rzecz A. T. kwotę [...] zł tytułem zwrotu kosztów postępowania

Uzasadnienie

Naczelnik Urzędu Skarbowego w G. prowadzi postępowanie egzekucyjne na podstawie tytułów wykonawczych obejmujących należności z tytułu podatku od towarów i usług za październik, listopad i grudzień 2003 r. oraz za styczeń, luty, marzec, maj 2004 r. Tytuły wykonawcze wystawione zostały na S. T. i A. T. celem przeprowadzenia egzekucji z majątku wspólnego małżonków.

Pismami z dnia [...] r. skarżąca wniosła zarzuty w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego, jednocześnie wnosząc o przywrócenie terminu do ich złożenia.

Postanowieniem z dnia [...] r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w G. odmówił wszczęcia postępowania w zakresie zarzutów. Organ stwierdził, że strona nie jest osobą zobowiązaną w rozumieniu ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, a zatem nie przysługują jej uprawnienia zarezerwowane wyłącznie dla zobowiązanego.

W złożonym zażaleniu skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia z uwagi na błędne przyjęcie, iż nie posiada statusu strony, której przysługują środki zaskarżenia w postępowaniu egzekucyjnym.

Postanowieniem z dnia [...] r. Dyrektor Izby Skarbowej w B. utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie.

W uzasadnieniu organ stwierdził, że Naczelnik Urzędu Skarbowego zasadnie przyjął, iż skarżąca nie posiada legitymacji do złożenia zarzutów w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej z uwagi na to, że nie jest osobą zobowiązaną

w rozumieniu ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Organ wskazał

w tym zakresie, że zarzuty w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej przysługują wyłącznie zobowiązanemu, co wynika między innymi z treści art. 1a pkt 20, art. 27 § 1 oraz art. 33 do art. 35 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2012 r. poz. 1015 ze zm., dalej: "upea").

Organ zaznaczył, że w przedmiotowej sprawie, dla celów egzekucji z majątku wspólnego - własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, tytuły wykonawcze wystawiono na oboje małżonków. Zdaniem organu, okoliczność ta nie zmieniła statusu skarżącej jako małżonki zobowiązanego. W momencie wystawienia tytułów wykonawczych skarżąca nie stała się zobowiązaną w rozumieniu art. 1a pkt 20 upea, albowiem ustawa ta w art. 27c wyraźnie różnicuje zobowiązanego i jego małżonka, traktując tylko jednego z małżonków za zobowiązanego. Oznacza to,

że wymieniony przepis ma zastosowanie właśnie wtedy, gdy tylko jeden z małżonków jest zobowiązanym w rozumieniu ustawy, a drugi takiego statusu nie posiada, a jedynie zachodzi podstawa do prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego zobowiązanego

i jego małżonka. Wobec tego, w ocenie organu, bezpodstawne są twierdzenia strony, że jest współodpowiedzialna za przedmiotowe zaległości, albowiem zakres jej odpowiedzialności ograniczony jest wyłącznie do majątku wspólnego.

Mając na uwadze powyższe, Dyrektor Izby Skarbowej stwierdził, że skarżąca nie może być stroną postępowania w przedmiocie rozpoznania zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego, w związku z czym, zasadnie organ egzekucyjny zastosował regulację zawartą w art. 61a ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267 ze zm., dalej: "kpa").

W skardze strona wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości. Podniosła, że skierowanie egzekucji do majątku małżonka zobowiązanego (majątku wspólnego) bez zagwarantowania środków obrony, w tym prawa do sądu, naruszyłoby zasady wynikające z art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 02 kwietnia 1997 r. (Dz. U. nr 78, poz. 483 ze zm., dalej: "Konstytucja R.P."). Przepis ten gwarantuje obywatelom podmiotowe prawo do zaskarżenia każdego rozstrzygnięcia wydanego w pierwszej instancji w postępowaniu przed organami państwa

i dotyczącego wolności i praw obywatelskich - a za takie działania, w ocenie skarżącej, należy uznać egzekucję administracyjną skierowaną na majątku wspólnego

z zobowiązanych.

Zdaniem strony, w przedmiotowej sprawie oboje małżonkowie mają prawo do zgłoszenia zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym skierowanym do majątku wspólnego na podstawie tytułu wykonawczego, który został wystawiony na obojga małżonków. Nie do przyjęcia jest bowiem, aby małżonek zobowiązanego, którego odpowiedzialność rozpoczyna się w związku z przymusowym dochodzeniem należności, był objęty mniejszą ochroną prawną aniżeli sam zobowiązany. Skoro małżonek zobowiązanego odpowiada składnikami majątku wspólnego i musi znosić egzekucję z tych składników, to tym samym musi otrzymać upomnienie wyrażające ostrzeżenie o tym, że w związku z nieuregulowaniem należności przez zobowiązanego zachodzą okoliczności do przymusowego wykonania obowiązku w drodze egzekucji

ze składników majątku wspólnego. Brak przesłania upomnienia stanowi bowiem istotne uchybienie procesowe i daje podstawę do zgłoszenia zarzutu, a następnie umorzenia postępowania egzekucyjnego w na podstawie art. 59 § 1 pkt 7 upea.

Ponadto skarżąca podniosła, że tytuły wykonawcze, na podstawie których organ prowadzi egzekucję z majątku wspólnego małżonków zostały wystawione dopiero po raz pierwszy w dniu 07 maja 2014 r. w stosunku do zaległości podatkowych powstałych w roku 2003 i 2004. Nadto, skarżąca do dnia wystawienia tytułów na oboje małżonków nie uczestniczyła w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym wobec jej małżonka ani nie miała wiedzy, iż takie postępowanie jest prowadzone. W konsekwencji, strona wniosła o uznanie, iż nastąpiło przedawnienie zobowiązania podatkowego wobec braku zastosowania nowego środka egzekucji przerywającego bieg terminu przedawnienia.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Skarga zasługuje na uwzględnienie, albowiem zaskarżone postanowienie narusza prawo.

Zgodnie z art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153 poz. 1269, ze m.), sądy administracyjne kontrolują prawidłowość zaskarżonych aktów administracyjnych, między innymi postanowień ostatecznych, przy uwzględnieniu kryterium ich zgodności z prawem. Postanowienie podlega uchyleniu, jeśli sąd stwierdzi naruszenie prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa będące podstawą wznowienia postępowania lub inne naruszenie prawa mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a-c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012r. poz. 270 dalej jako "p.p.s.a.") lub też naruszenie prawa będące podstawą stwierdzenia nieważności (art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a.).

Należy przypomnieć, że zasadniczym celem sądownictwa administracyjnego jest ochrona praw podmiotowych jednostki w sferze prawa publicznego. Z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997r., poz. 483 ze zm., zw. dalej "Konstytucja R.P.") wynika, że każdy ma prawo do sprawiedliwego

i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Z kolei w art. 77 ust. 2 Konstytucji R.P. czytamy, iż ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw. Idea tych przepisów jest taka, że prawo do Sądu realizuje nie tylko cel bezpośredni tj. obalenie samego aktu (działania) administracji, ale również uzyskanie innego rozstrzygnięcia, co z kolei jest warunkiem pełnego respektowania prawa do dobrej administracji. Prawo do dobrej administracji jest środkiem ochrony praw podmiotowych jednostki w sferze prawa publicznego.

Zadaniem Sądu jest analiza poprawności ustalenia treści normy mającej zastosowanie w sprawie administracyjnej. Również takie by zapewnione było bezpieczeństwo obrotu prawnego i ochrona praw jednostki. Nie ma wątpliwości co do tego, że niejasności co do sytuacji prawnej muszą być tłumaczone pro wolnościowo, zaś wykładnia prawa powinna prowadzić do realizacji założeń regulacji prawnych.

Badając przedmiotową sprawę według przedstawionych kryteriów Sąd stwierdził naruszenie art. 61 a § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2013r., poz. 267 j.t. ze zm., zw. dalej "kpa") w zw. z art. 33 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2014r., poz. 1619 j.t., zw. dalej "upea").

Na początek WSA uznał, że stan faktyczny przyjęty w zaskarżonym postanowieniu jest prawidłowy i nie budził ostatecznie wątpliwości Sądu.

Poza sporem pozostaje, że organ prowadził postępowanie egzekucyjne na podstawie tytułów wykonawczych obejmujących należności z tytułu podatku należnego od małżonka skarżącej. W szczególności, mimo, że w tytułach określono zobowiązanego jako "małżeństwo" zaznaczając pkt 1 w rubryce 9, to nie ma wątpliwości, że tytuły wykonawcze wystawione zostały na nich oboje celem przeprowadzenia egzekucji z majątku wspólnego małżonków. Zawiadomienie o zajęciu wraz z odpisami tytułów wykonawczych doręczono im obu. Pismami odnoszącymi się do każdego z tytułów wykonawczych skarżąca skierowała zarzuty w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego, jednocześnie wnosząc o przywrócenie terminu do ich złożenia. W uzasadnieniu wskazała na przedawnienie dochodzonych obowiązków, a jako okoliczności uzasadniające przywrócenie terminu do złożenia środka prawnego podała, że w tamtym okresie przebywała poza granicami kraju, także na leczeniu sanatoryjnym poza miejscowością.

Spornym jest stanowisko organu, czy skarżącej przysługuje uprawnienie do złożenia zarzutów co do egzekucji. W ocenie organu skoro nie jest ona zobowiązanym w rozumieniu ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, to nie przysługują jej uprawnienia zarezerwowane wyłącznie dla zobowiązanego, a za takie przyjął prawo do złożenia zarzutów. W takim wypadku uznał, że należało odmówić wszczęcia postępowania.

Stosownie do art. 61 a § 1 kpa, gdy żądanie zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania.

WSA wyjaśnia, że przepis ten łączy się z kwestią kontroli pism kierowanych do organów administracji publicznej. Oczywistym jest, że pisma te przede wszystkim muszą wiązać się z zakresem działania organu. Z kolei odmowa wszczęcia postępowania z przyczyn podmiotowych jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy wnioskodawca nie wywodzi własnego interesu prawnego. Interes prawny jest kategorią normatywną, mającą swe źródło w przepisach regulujących sposób załatwienia sprawy

i stanowiących podstawę prawną jej rozstrzygnięcia, zarazem ściśle związaną

z przedmiotem prowadzonego postępowania.

Niewątpliwie złożone pisma łączyły się z zakresem działania organu. Problemem było istnienie interesu prawnego małżonka zobowiązanego do złożenia zarzutów

w postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Skarżąca chce zrealizować prawo, o jakim mowa w art. 33 upea. Podstawy prawne zarzutów wymienione w art. 33 upea mają różnorodny charakter, gdyż wnoszący zarzuty może m.in. kwestionować dopuszczalność egzekucji lub zastosowanego środka egzekucyjnego ze względów formalnych lub merytorycznych, zarzucać wierzycielowi lub organowi egzekucyjnemu istotne uchybienia proceduralne czy też podawać w wątpliwość celowość wszczęcia egzekucji lub zastosowania danego środka egzekucyjnego. Rola zarzutu w postępowaniu egzekucyjnym sprowadza się przede wszystkim do jednego ze sposobów weryfikacji czynności organów egzekucyjnych mających służyć ochronie adresata czynności, który może być wykorzystany wyłącznie na etapie wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Generalnie przesłankami dopuszczalności prowadzenia egzekucji są okoliczności, których istnienie jest warunkiem możliwości prowadzenia egzekucji. Nie ma wątpliwości co do tego, że przedawnienie dochodzonych obowiązków, jest przesłanką stojącą na przeszkodzie egzekwowania.

Zgodnie z art. 27c upea, jeżeli egzekucja ma być prowadzona zarówno z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka, jak i z ich majątków osobistych, tytuł wykonawczy wystawia się na oboje małżonków.

Prawidłowej wykładni art. 27c upea należy dokonać w powiązaniu z art. 26

i 29 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2012r., poz. 749 j.t. ze zm., zw. dalej "op").

Stosownie do art. 29 § 1 i 2 op, w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność, o której mowa w art. 26, obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka. Skutki prawne ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem: 1) zawarcia umowy

o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej; 2) zniesienia wspólności majątkowej prawomocnym orzeczeniem sądu; 3) ustania wspólności majątkowej w przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka; 4) uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji. Zgodnie z art. 26 op, podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki.

Sąd wskazuje, że wskutek tych zapisów następuje rozciągnięcie odpowiedzialności na majątek wspólny, a nie uznanie majątku wspólnego jako majątku podatnika.

Ponadto należy mieć na względzie to, że przepisy art. 26 i art. 29 § 1 op stanowią jedynie podstawę materialnoprawną odpowiedzialności zobowiązanego pozostającego w związku małżeńskim. Realizacja tych norm przewidziana jest w ustawie

o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W żadnym razie podstawa realizacji nie jest zawarta w art. 26 op i art. 29 § 1 op.

WSA wyjaśnia, że odpowiedzialność podatkowa jest rozumiana jako dopuszczalność żądania przez wierzyciela podatkowego zapłaty podatku od zobowiązanych do tego podmiotów oraz możliwość stosowania przewidzianych prawem środków, zmierzających do przymusowego wyegzekwowania należnych podatków z ich majątku. Odpowiedzialność ta ma charakter osobisty nieograniczony. Podatnik odpowiada bowiem całym swoim majątkiem, bez ograniczeń kwotowych i wyłączania

z niego określonych składników. Egzekucja może więc być skierowana do wszystkich rzeczy i praw składających się na jego majątek, z tym że obowiązują tu pewne wyłączenia i musi być zachowana kolejność zaspokajania w przypadku zbiegu tytułów wykonawczych. Nie są to jednakże ograniczenia w zakresie odpowiedzialności,

a jedynie ograniczenia wynikające z trybu egzekucji zobowiązań podatkowych. Od odpowiedzialności osobistej należy odróżniać odpowiedzialność rzeczową, która też może ciążyć na danej osobie, np. w przypadku ustanowienia hipoteki lub zastawu skarbowego. Ponosi ona wówczas odpowiedzialność nawet po upływie okresu przedawnienia zobowiązania, ale ograniczoną tylko do wartości rzeczy, na której ustanowiono zabezpieczenie w tej formie.

Odpowiedzialność podatnika powstaje również z mocy prawa, wraz z powstaniem zobowiązania, bez konieczności wydawania jakichkolwiek decyzji przez organ podatkowy. Odpowiedzialność podatnika istnieje przez cały okres, w którym ciąży na nim zobowiązanie podatkowe. Kończy się wraz z wygaśnięciem zobowiązania podatkowego, z pewnymi wyjątkami dotyczącymi przedawnienia. Odpowiedzialność ta, co do zasady, ustaje po upływie okresu przedawnienia.

Nie można nie mieć na względzie tego, że egzekucja należności, łączy się

z obowiązkiem poniesienia majątkowych konsekwencji niezapłacenia podatku

w terminie. Obowiązek ten może dotknąć nie tylko odpowiedzialnego za podatek

w ramach art. 26.

Zgodnie z art. 31 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2012r., poz. 788 j.t. ze zm., zw. dalej "kro"), z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Przepis ten oddaje zasadniczo tę instytucje w jej kształcie od początku funkcjonowania kodeksu, poczynając od zapisu "z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca ich dorobek (wspólność ustawowa). Przedmioty majątkowe nie objęte wspólnością stanowią majątek odrębny każdego z małżonków".

Postrzegane jest to tak, że cechą szczególną tej wspólności majątkowej są silne

i bezpośrednie związki elementów interesu osobistego każdego z małżonków z ich wspólną sytuacją majątkową. Np. stan zdrowia jednego małżonka, kwalifikacje pracownicze, zdolności menedżerskie czyli elementy osobiste, niemajątkowe oddziałują silnie na sytuację finansową obojga małżonków. Samo małżeństwo jest chronione na poziomie ustawy zasadniczej (art. 18 Konstytucji R.P.). Z pewnością małżeńska wspólność majątkowa w rozumieniu art. 31 kro, nie jest instytucją stworzoną dla zabezpieczenia interesów finansowych Skarbu Państwa.

Majątek odrębny małżonka stanowi jego wyłączną własność, a majątek wspólny małżonków jest współwłasnością łączną. Cechuje się ona tym, że w czasie trwania małżeństwa nie podlegają ani wyodrębnieniu udziały każdego z małżonków (cały majątek wspólny przysługuje w całości zarówno żonie, jak i mężowi), ani majątek wspólny nie może zostać podzielony. Oznacza to równocześnie, że majątek ten jest zarówno majątkiem tego z małżonków, na którym spoczywa dług publiczny, jak

i majątkiem drugiego.

Zatem nie ma wątpliwości co do tego, że małżonek zobowiązanego w takim wypadku jest adresatem czynności egzekucyjnych i to on poniesie majątkowe konsekwencje długu. Co więcej chodzi o jego własność, prawo chronione także na poziomie Konstytucji R.P. (art. 64).

Odpowiedzialność małżonka, jaka łączy się z art. 27c upea i art. 31 kro jest rozumiana jako dopuszczalność stosowania przewidzianych prawem środków, zmierzających do przymusowego wyegzekwowania podatków z jego majątku. Małżonek de facto odpowiada wspólnym, a więc swoim majątkiem, bez ograniczeń kwotowych

i wyłączania z niego określonych składników. Odpowiedzialność małżonka powstaje

z mocy prawa, wraz z wystawieniem na niego tytułu wykonawczego, bez konieczności wydawania jakichkolwiek decyzji na niego przez organ podatkowy. Co więcej nie ma on na te decyzje (czy deklaracje) wpływu. Dodatkowo odpowiedzialność jest ustalona bez względu na zmiany majątkowe pomiędzy małżonkami (art. 29 § 2 op). Ostatecznie odpowiedzialność małżonka może istnieć przez cały okres, w którym ciąży na jego małżonku ("zobowiązanym") zobowiązanie podatkowe. Zatem odpowiedzialność ta na etapie postępowania egzekucyjnego prowadzonego w oparciu o art. 27c upea, jest zbieżna z odpowiedzialnością małżonka "zobowiązanego", bo mimo, że jego zobowiązanie wynika z długu małżonka i ograniczone jest do majątku wspólnego, ciężar dolegliwości majątkowych jest taki sam.

To wszystko oznacza, że tylko wyraźny i konstytucyjnie poprawny zapis ustawy mógłby pozbawić ochrony małżonka "niezobowiązanego" w postępowaniu egzekucyjnym, a takiego przepisu nie ma .

W ocenie Sądu w takim wypadku nie można interpretować zapisu art. 1 pkt 20 upea, jako stojącego na przeszkodzie by przyznać skarżącej prawo do złożenia zarzutów. Wprawdzie z art. 1a pkt 20 upea wynika, że ilekroć w ustawie jest mowa

o zobowiązanym - rozumie się przez to osobę prawną albo jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej albo osobę fizyczną, która nie wykonała w terminie obowiązku o charakterze pieniężnym (...); z kolei przepisy ustawy łączą prawo zarzutów z osobą "zobowiązanego" (art.33 § 2, art. 34 § 1 a i § 5 czy art. 35 § 1upea); również w art. 27 § 1 pkt 9 upea zapisano, iż tytuł wykonawczy zawiera pouczenie zobowiązanego o przysługującym mu w terminie 7 dni prawie zgłoszenia do organu egzekucyjnego zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego; dodatkowo art. 27c upea oczywiście różnicuje małżonka i zobowiązanego, traktując tylko tego jednego jako zobowiązanego - jednak w świetle wcześniej przedstawionych argumentów, w szczególności sięgania do jego majątku, nie jest to wystarczające by uznać, za usprawiedliwienie pozbawienia adresata czynności egzekucyjnych ochrony

w postaci zarzutów o jakich mowa w art. 33 upea.

Reasumując, interes prawny jest kategorią normatywną, mającą swe źródło

w przepisach regulujących sposób załatwienia sprawy i stanowiących podstawę prawną jej rozstrzygnięcia, zarazem ściśle związaną z przedmiotem prowadzonego postępowania. Wystawienie tytułu wykonawczego stosownie do art. 27c upea oznacza, że małżonkowi zobowiązanego przysługuje prawo do złożenia zarzutów i odmowa wszczęcia postępowania oparta o pogląd przeciwny narusza prawo – i to jest wskazanie wyroku (art. 153 p.p.s.a.).

Problem ten dostrzeżono już w orzecznictwie i tak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu, w wyroku z 1 lipca 2009r. I SA/Op 186/09, wskazał, że obrona małżonka opierać się może na podobnych argumentach, jakie przysługują osobie zobowiązanej (np. przedawnienia zobowiązania, umorzenia zaległości, itp.), dotyczących stricte zasadności, podstaw i sposobu prowadzonej egzekucji.

W przeciwnym razie małżonek dłużnika pozbawiony zostałby jakiejkolwiek ochrony. Nie mógłby bowiem żądać wyłączenia majątku wspólnego (bo z niego odpowiada) ani podnosić innych zarzutów, gdyż brak by było mu przymiotu osoby zobowiązanej (....)Sąd dostrzegł przy tym, że przyjęcie wykładni prowadzącej do stwierdzenia, iż tytuł wykonawczy przeciwko obojgu małżonkom wystawia się zawsze, gdy egzekucja kierowana jest do majątku wspólnego, powoduje dalsze zamieszanie wokół pojęcia "zobowiązanego" w postępowaniu egzekucyjnym w administracji (gdyż małżonek jednocześnie "zobowiązanym" nie jest, z drugiej strony wystawienie tego tytułu na obojga powoduje, że jednocześnie od formalnej strony się nim staje) - niemniej jednak pozostawienie współmałżonka odpowiedzialnego majątkiem wspólnym za zobowiązania podatkowe (lub zobowiązania o podobnym statusie) drugiego z małżonków na zasadzie art. 29 op bez całkowitej ochrony prawnej (brak gwarancji czynnego uczestnictwa

w postępowaniu poprzez doręczanie tytułu wykonawczego, zawiadomień o dokonanych czynnościach, składanie środków zaskarżania) byłoby działaniem naruszającym standardy gwarancji konstytucyjnych państwa prawa. Dlatego więc przyjąć należy, że

w art. 27 c upea "zobowiązanego" użyto tylko w kontekście art. 1a) pkt. 20 tej ustawy

(a więc w znaczeniu materialnoprawnym), niezależnie od jego szerszego (formalnego) rozumienia odnośnie innych aspektów postępowania egzekucyjnego w administracji. Gdyby bowiem podzielić pogląd prawny reprezentowany przez organy, skierowanie egzekucji (będącej realizacją władztwa publicznego) do majątku małżonka zobowiązanego (majątku wspólnego) bez zagwarantowania środków obrony, w tym prawa do sądu - naruszyłoby konstytucyjne zasady wynikające z art. 78 Konstytucji. Przepis ten gwarantuje obywatelom podmiotowe prawo do zaskarżenia każdego rozstrzygnięcia wydanego w pierwszej instancji w postępowaniu przed organami państwa i dotyczącego wolności i praw obywatelskich - a za takie działania należy uznać egzekucję administracyjną skierowaną na majątku wspólnego z zobowiązanym.

Mając na względzie powyższe oraz art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. oraz art. 152 p.p.s.a., orzeczono jak w sentencji. O kosztach orzeczono w art. 200 p.p.s.a.

I. Najda – Ossowska H. Adamczewska – Wasilewicz M. Łent