Postanowienie z dnia 1991-11-08 sygn. II CO 16/91

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CO 16/91

Postanowienie z dnia 8 listopada 1991 r.

Określone w art. 454 § 2 k.c. miejsce spełnienia świadczenia należy rozumieć w ten sposób, że świadczenie pieniężne powinno być spełnione w zasadzie w miejscu zamieszkania lub siedzibie wierzyciela; jeżeli jednak wierzyciel prowadzi przedsiębiorstwo i zobowiązanie ma związek z tym przedsiębiorstwem, o miejscu spełnienia świadczenia rozstrzyga siedziba przedsiębiorstwa.

Przewodniczący: sędzia SN T. Wiśniewski. Sędziowie SN: T. Ereciński (sprawozdawca), B. Myszka.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Zarządu Gminy w N. przeciwko firmie B.A.I.B.B. o zapłatę na skutek wniosku powoda o wyznaczenie sądu

postanowił oddalić wniosek.

Uzasadnienie

Zarząd Gminy w N. wnosił o oznaczenie sądu, przed którym należy wytoczyć powództwo przeciwko firmie niemieckiej. W uzasadnieniu wnioskodawca podał, że w dniu 7 marca 1990 r. strony zawarły w N. umowę sprzedaży złomu. W związku z wykonaniem tej umowy między stronami doszło do sporu. Zdaniem wnioskodawcy, kupująca firma jednostronnie potrąciła nienależną jej kwotę 120.913 DM tytułem dodatkowych kosztów związanych z niezupełną realizacją kontraktu.

W wiążącej strony umowie brak jest klauzuli dotyczącej właściwości organu do rozstrzygnięcia ewentualnych sporów.

Strona pozwana ani nie przebywa, ani nie zamieszkuje, ani nie ma siedziby w Polsce.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Trafnie wskazuje wnioskodawca, że jurysdykcja krajowa sądów polskich jest uzasadniona wyłącznie faktem, iż umowa została zawarta w Polsce - sprawa dotyczy zatem zobowiązania, które powstało w Polsce - art. 1103 pkt 3 k.p.c. Ustalenie, że co do zasady sąd polski mógłby rozpoznać daną sprawę nasuwa pytanie, który z sądów polskich będzie właściwy miejscowo do rozpoznania sporu. W okolicznościach sporu kwestia właściwości rzeczowej nie budzi bowiem wątpliwości.

Zgodnie z art. 34 k.p.c., zamieszczonym w oddziale dotyczącym właściwości miejscowej przemiennej, powództwo o ustalenie istnienia umowy, o jej wykonanie, rozwiązanie lub unieważnienie, jako też o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy wytoczyć można przed sąd miejsca jej wykonania. Z załączonych do wniosku dowodów wynika, że spór między stronami dotyczy wykonania umowy sprzedaży, zawartej w dniu 7 marca 1990 r. Powództwo, zgodnie z art. 34 k.p.c., może być zatem wytoczone przed sąd miejsca wykonania tej umowy. Miejsce wykonania umowy określa się zaś według założeń prawa materialnego, czyli w świetle art. 454 k.c. Z tego ostatniego przepisu wynika z kolei, że miejscem wykonania (spełnienia) świadczenia pieniężnego jest miejsce zamieszkania lub siedziba wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia (art. 454 §1 zd. drugie k.c.). Wprawdzie przepis §2 art. 454 stwierdza, że jeżeli zobowiązanie ma związek z przedsiębiorstwem dłużnika lub wierzyciela, o miejscu spełnienia świadczenia rozstrzyga siedziba przedsiębiorstwa - to jednak przepisu tego nie należy interpretować samodzielnie, w oderwaniu od zasady wyrażonej w §1 art. 454 k.c. Brak siedziby przedsiębiorstwa dłużnika w Polsce sam przez się nie wyłącza zastosowania art. 454 k.c. Wskazane w art. 454 §2 k.c. miejsce spełnienia świadczenia należy rozumieć w ten sposób, że jeżeli chodzi o świadczenie pieniężne, to powinno ono być spełnione w zasadzie w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela; jeżeli jednak wierzyciel ma przedsiębiorstwo i zobowiązanie ma związek z przedsiębiorstwem wierzyciela, to o miejscu spełnienia świadczenia rozstrzyga siedziba przedsiębiorstwa. Ponieważ w okolicznościach sprawy zobowiązanie nie ma związku z przedsiębiorstwem wierzyciela - wnioskodawcy o miejscu wykonania zobowiązania rozstrzyga siedziba wnioskodawcy w chwili spełnienia świadczenia (art. 454 §1 k.c.).

Takie określenie miejsca wykonania umowy pozwala w konsekwencji na ustalenie sądu miejscowo właściwego zgodnie z łącznikiem przyjętym w art. 34 k.p.c. Wobec braku spełnienia przesłanek przewidzianych w art. 45 k.p.c. należało więc oddalić wniosek o oznaczenie sądu, przed który należy wytoczyć powództwo.

Na marginesie należy zwrócić uwagę na nieprawidłowe oznaczenie wnioskodawcy. Stroną (wnioskodawcą) w postępowaniu sądowym może być bowiem tylko sama osoba prawna (Gmina w N.), a nie jej organ, który upoważniony jest tylko do reprezentowania osoby prawnej.

 OSNC 1993r., Nr 3, poz. 40