Postanowienie z dnia 2009-12-08 sygn. I SA/Gd 760/09

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku Monika Hennig po rozpoznaniu w dniu 8 grudnia 2009 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku K. R. o przyznanie prawa pomocy w sprawie ze skargi na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej [...] z dnia [...] Nr [...] w przedmiocie podatku od spadków i darowizn postanawia odmówić skarżącej przyznania prawa pomocy.

Uzasadnienie

K. R. wnioskiem z dnia 4 listopada 2009 r. zwróciła się o zwolnienie od kosztów sądowych, w tym wpisu od skargi określonego w kwocie 654 zł oraz ustanowienie doradcy podatkowego.

Ze złożonego oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku i dochodach wynika,

że skarżąca prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z mężem oraz córką i jej małoletnim synem, źródłem utrzymania rodziny są osiągane przez każdego z małżonków dochody z tytułu emerytury w łącznej kwocie 3 072,49 zł netto miesięcznie, natomiast córka jest osobą bezrobotną, wnioskodawczyni jest właścicielką mieszkania, które nabyła w drodze spadku, wraz z małżonkiem dzierżawi dom o powierzchni 70 m2 oraz nieruchomość rolną o obszarze 640 m2, innego majątku małżonkowie nie posiadają. Oświadczyła, że koszty związane z utrzymaniem obu nieruchomości, do których zaliczyła opłaty czynszowe, za energię elektryczną, gaz, wywóz nieczystości, abonament za telefon i internet, kształtują się na poziomie 1 584 zł. W związku ze złym stanem zdrowia miesięcznie na zakup leków przeznacza kwotę około 200 zł. Do wniosku dołączyła kopię decyzji ZUS z dnia 9 marca 2009 r. o waloryzacji wypłacanej jej emerytury.

Zgodnie z brzmieniem art. 245 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej p.p.s.a., prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Natomiast prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.

W myśl art. 246 § 1 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje:

1) w zakresie całkowitym – gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania;

2) w zakresie częściowym – gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Stosownie do przepisu art. 246 § 3 p.p.s.a., adwokata, radcę prawnego, doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego można ustanowić dla strony, która nie zatrudnia lub nie pozostaje w innym stosunku prawnym z adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym lub rzecznikiem patentowym. Nie dotyczy to adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego ustanowionego na podstawie przepisów o prawie pomocy.

Wskazane regulacje stanowią odstępstwo od generalnej zasady ponoszenia kosztów postępowania sądowoadministracyjnego zawartej w art. 199 p.p.s.a. Zatem to rzeczą wnioskodawcy jako zainteresowanego jest wykazanie, iż jego sytuacja materialna jest na tyle trudna, że uzasadnia wyjątkowe traktowanie, o którym mowa w przytoczonych przepisach. Z przywołanych przepisów wynika, że sprawą zainteresowanego jest wykazanie zasadności złożonego wniosku w świetle ustawowych przesłanek przyznania prawa pomocy. Tym samym to na nim spoczywa ciężar dowodu, że znajduje się w sytuacji uprawniającej go do skorzystania z prawa pomocy, zaś rozstrzygnięcie w tej kwestii zależy od tego, co zostanie przez stronę udowodnione.

Na podstawie art. 255 p.p.s.a., jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, strona ma obowiązek złożyć na wezwanie dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczących jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego.

W związku z powyższym zarządzeniem referendarza sądowego z dnia 10 listopada 2009 r. (doręczonym w dniu 19 listopada 2009 r.) wnioskodawczyni zobowiązana została do przedłożenia w terminie 7 dni następujących dokumentów źródłowych i oświadczeń: (1) wyciągów ze wszystkich posiadanych przez małżonków i ich córkę rachunków i lokat, na których gromadzone są środki pieniężne, w tym kont i lokat dewizowych, z ostatnich trzech miesięcy wraz z historią dokonanych na rachunkach operacji, a w przypadku ich nieposiadania złożenia przez każdą z wymienionych osób stosownego oświadczenia w tym przedmiocie, (2) dowodów potwierdzających wysokość osiąganego przez męża miesięcznego dochodu z tytułu emerytury, (3) oświadczenia złożonego przez córkę w przedmiocie nieosiągania jakichkolwiek dochodów (w tym także z tytułu alimentów na rzecz małoletniego syna) oraz dokumentu potwierdzającego okoliczność, że ma ona status osoby bezrobotnej (decyzja/zaświadczenie z urzędu pracy); w sytuacji gdy uzyskuje ona dochody – podania ich źródła i wysokości, (4) dokumentów potwierdzających wysokość zadeklarowanych miesięcznych kosztów związanych z utrzymaniem rodziny, w tym także wydatków ponoszonych na leczenie (opłaty za czynsz, gaz, energię elektryczną, wodę, telefon, wywóz nieczystości, inne), (7) oświadczenia w przedmiocie zarejestrowanych na małżonków, ich córkę pojazdów mechanicznych (podania ich marki, modelu, roku produkcji oraz aktualnej wartości).

Z wymaganych dokumentów źródłowych skarżąca przedłożyła odpis decyzji ZUS z dnia 18 marca 2009 r. w przedmiocie waloryzacji emerytury męża, wyciągi z rachunku bankowego każdego z małżonków sporządzone za okres od 31 lipca i 1 sierpnia do 31 października 2009 r., kopie: informacji z dnia 30 września 2009 r. o wysokości opłat czynszowych, faktury za gaz za okres od 25 lutego do 18 września 2009 r. oraz potwierdzenia uiszczenia w dniu 18 września 2009 r. opłat za energię elektryczną wraz z prognozą na okres od października 2009 r. do lutego 2010 r., faktury za wywóz nieczystości za okres od 1 września do 31 października 2009 r. wraz z dowodem wpłaty za październik 2009 r., potwierdzenia wpłaty z dnia 28 października 2009 r. za internet i telefon, potwierdzenia wpłaty kwoty 33,20 zł z dnia 10 października 2009 r. (tytuł nieczytelny), potwierdzenia wpłaty na rzecz urzędu miejskiego kwoty 88 zł z dnia 9 listopada 2009 r. (brak tytułu), zaświadczenie lekarskie z dnia 23 listopada 2009 r. o stanie zdrowia skarżącej oraz sporządzone przez wnioskodawczynię i potwierdzone przez pracownika apteki zestawienie przyjmowanych leków na łączną kwotę 247,60 zł.

Dodatkowo skarżąca przedstawiła zestawienie miesięcznych wydatków na kwotę 1 140,83 zł, które sporządziła na podstawie ostatnich płatności, i w którym uwzględniła koszty utrzymania dwóch nieruchomości (opłaty za czynsz, gaz, energię elektryczną, wywóz nieczystości, ogrzewanie – zakup opału, abonament RTV oraz za internet i telefon, podatek), a także wydatki ponoszone na ubezpieczenie na życie małżonków i samochodu oraz zakup leków. Złożyła również oświadczenie, z treści którego wynika, że małżonkowie posiadają samochód osobowy marki Opel Astra F Classic, rok produkcji 1999 r. o wartości około 5 000 zł. Natomiast nie nadesłała wymaganych dokumentów dotyczących sytuacji finansowej córki wyjaśniając, że przebywa ona wraz z dzieckiem u jego ojca.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, że instytucja prawa pomocy ma charakter wyjątkowy, co oznacza, że może być stosowana tylko w przypadku osób charakteryzujących się trudną sytuacją materialną, do których zalicza się bezrobotnych bez prawa do zasiłku lub osoby, które pozbawione są środków do życia bądź których środki są bardzo ograniczone i zaspokajają tylko potrzeby egzystencjalnie niezbędne (postanowienie NSA z dnia 19 października 2005 r., I GZ 107/05, niepubl.). Przepis art. 246 § 1 p.p.s.a. co do zasady nie ma więc zastosowania do osób osiągających dochody z własnej pracy, czy też mają inne stałe źródła dochodów, nawet jeśli koszty sądowe stanowią poważną kwotę w miesięcznym budżecie rodziny (postanowienie NSA z dnia 18 stycznia 2005 r., sygn. akt OZ 1099/04, niepubl.).

Na podstawie przedłożonych dokumentów źródłowych i oświadczeń ustalono, że miesięczny łączny dochód małżonków z tytułu emerytur wynosi 3 254,58 zł netto, zaś miesięczne wydatki ponoszone w związku z bieżącymi kosztami utrzymania kształtują się na poziomie 1 140,83 zł, na dzień 31 października 2009 r. posiadali oni na rachunkach bankowych środki w wysokości 3 319,63 zł. Kwota 1 140,83 zł wynika ze sporządzonego przez skarżącą zestawienia, które uznano za wiarygodne. Wnioskodawczyni przedstawiła bowiem dokumenty potwierdzające rodzaj i wysokość wykazanych w nim wydatków, w tym faktury, dowody wpłat, wyciągi z rachunków bankowych.

Jednocześnie, mając na względzie okoliczność, że skarżąca nie nadesłała dokumentów, które potwierdzałyby sytuację finansową córki, jak również fakt, że obecnie przebywa ona wraz z dzieckiem u jego ojca nie można przyjąć, że pozostaje ona na wyłącznym utrzymaniu skarżącej i jej męża.

Analiza materiału dowodowego nie pozwala przyjąć, że skarżąca spełnia ustawowe przesłanki przyznania prawa pomocy tak w zakresie całkowitym, jak i częściowym. Za taką oceną przemawia wysokość osiąganych przez małżonków miesięcznych dochodów, okoliczność, że mają one charakter stały i regularny, kwota koniecznych wydatków związanych z miesięcznymi kosztami utrzymania, w tym – co trzeba podkreślić – dwóch nieruchomości, która stanowi około ⅓ kwoty dochodów, jak również fakt, że z wypłacanych świadczeń małżonkowie są w stanie poczynić oszczędności. Takie stanowisko potwierdzają przedłożone przez skarżącą wyciągi z rachunków bankowych, z których wynika, że saldo konta skarżącej na koniec każdego z miesięcznych okresów rozliczeniowych przekraczało kwotę 2 000 zł.

Z tych wszystkich względów na podstawie przepisu art. 246 § 1 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzeczono jak w sentencji postanowienia.