Usiłowanie podżegania i pomocnictwa
Usiłowanie (art. 13 k.k.) Podżeganie (art. 18 § 2 k.k.) Pomocnictwo w kodeksie karnym (art. 18 § 3 k.k.)
Pomocnictwem dokonanym jest zachowanie, które realnie ułatwia sprawcy popełnienie czynu, co oznacza, że zachowanie, które według zamiaru jego sprawcy miało popełnienie czynu ułatwić, a go nie ułatwiło, może być uznane za usiłowanie pomocnictwa. Z przestępstwem takim będziemy mieli do czynienia wtedy, gdy zachowanie sprawcy mające pomóc innej osobie w dokonaniu czynu zabronionego takiej funkcji ułatwiającej de facto nie pełniło lub pomocnikowi pomimo podjęcia odpowiednich starań z jakiegoś powodu nie udało się tej pomocy udzielić.
Wyrok SN z dnia 6 lutego 2024 r., II KK 128/23
Standard: 77704 (pełna treść orzeczenia)
Podżeganie może być popełnione w formie usiłowania, i to zarówno wtedy, gdy usiłujący bezskutecznie nakłania do czynu zabronionego, opisanego w części szczególnej kodeksu karnego, jak i wtedy, gdy bezskutecznie nakłania do czynu zabronionego o znamionach podżegania.
Wyrok SA w Katowicach z dnia 21 czerwca 2018 r., II AKa 173/18
Standard: 20403 (pełna treść orzeczenia)
Za karalnością usiłowania podżegania wypowiedział się już w 2003r. Sąd Najwyższy pisząc w tezie uchwały 7 siedmiu sędziów, że „Podżegania może być popełnione w formie usiłowania, i to zarówno wtedy, gdy usiłujący bezskutecznie nakłania do czynu zabronionego o znamionach określonych w przepisach części szczególnej kodeksu karnego jak i wtedy, gdy bezskutecznie nakłania do czynu zabronionego w znamionach podżegania” (uchwała 7 sędziów z 21.10.2003r., I KZP 11/03, OSNKW 2003/11-12/89). Warto też przytoczyć w tym miejscu tezę wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, w której wyrażony został pogląd o następującej treści: „Biorąc pod uwagę, że wywołanie u innej osoby woli popełnienia czynu zabronionego jest istotą podżegania, uprawnione jest twierdzenie, że zachowanie się podżegacza, nawet już zakończone, który chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego i nakłaniając ją do tego nie osiągnął skutku w postaci wywołania u tej innej osoby zamiaru popełnienia takiego czynu, przybiera klasyczny kształt usiłowania popełnienia przestępstwa w tej postaci” (wyrok z dnia 08.06.2006r., Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych, 2006, Nr 12, poz. 62; /podkr. SA/ podobny pogląd wyraził Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 13.11.2003r., II Aka 236/03, Prok. I Pr. 2004, Nr 12, poz. 28). W literaturze za karalnością usiłowania podżegania opowiedzieli się między innymi: A. W., Odpowiedzialność karna za nieprzeszkodzenie przestępstwu, W. 1974, s. 84; Ł. P., Formy stadialne czynu zabronionego w odniesieniu do podżegania i pomocnictwa według kodeksu karnego z 1997r., RPEiS 2001, Nr 1-2, s. 67; A. L., Podżeganie…, Kodeks karny 2007, s. 195-196; L. G., Prawo karne 2006r., s. 98.
Wyrok SO we Wrocławiu z dnia 5 maja 2017 r., III K 403/13
Standard: 23267 (pełna treść orzeczenia)
W doktrynie prawa zarysowały się odmienne poglądy co do istnienia karalności zjawiskowych form przestępstwa w postaci podżegania i pomocnictwa na etapie ich usiłowania. Kwestia karalności usiłowania podżegania wywoływała początkowo znaczne kontrowersje, obecnie jednak można uznać za utrwaloną linię orzeczniczą o dopuszczalności karalności usiłowania formy zjawiskowej przestępstwa (uchwała SN z dnia 21 października 2003 r. I KZP 11/03, wyrok SN z dnia 5 marca 2008 r. V KK 343/07, wyroki SA: w Lublinie z dnia 21 stycznia 2014 r. II AKa 200/13; we Wrocławiu z dnia 14 lutego 2013r. II AKa 1/13).
Sąd Apelacyjny w obecnym składzie przyjmuje za ww. orzeczeniami w pełni przekonujący pogląd, że podżeganie może być popełnione w formie usiłowania, co ma miejsce wówczas, gdy podżegający bezskutecznie nakłania do konkretnego przestępstwa, jak i gdy bezskutecznie „podżega do podżegania”.
Art. 22 § 2 k.k. może być stosowany do wypadków usiłowania podżegania, bowiem nie można znaleźć racjonalnych argumentów przemawiających za tym, iż ma on zastosowanie tylko do podżegania dokonanego, a więc czynów, które ze swej istoty charakteryzują się wyższą społeczną szkodliwością niż usiłowanie.
Wyrok SA w Warszawie z dnia 31 marca 2017 r., II AKa 450/16
Standard: 9453 (pełna treść orzeczenia)
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 21 października 2003 r., sygn. akt I KZP 11/03, OSNKW 2003/11-12/89, stwierdził, iż podżeganie może być popełnione w formie usiłowania, i to zarówno wtedy, gdy usiłujący bezskutecznie nakłania do czynu zabronionego o znamionach określonych w przepisach części szczególnej Kodeksu karnego jak i wtedy, gdy bezskutecznie nakłania do czynu zabronionego o znamionach podżegania. Odnosząc się do kwestii karalności usiłowania podżegania, wskazać trzeba, że skoro karalne jest usiłowanie każdego czynu zabronionego, podżeganie jest zaś czynem zabronionym i może być popełnione w formie usiłowania, zatem przyjąć trzeba, że usiłowanie podżegania jest karalne.
Wyrok SN z dnia 5 marca 2008 r., V KK 343/07
Standard: 17966 (pełna treść orzeczenia)
Podżeganie może być popełnione w formie usiłowania, i to zarówno wtedy, gdy usiłujący bezskutecznie nakłania do czynu zabronionego o znamionach określonych w przepisach części szczególnej kodeksu karnego, jak i wtedy gdy bezskutecznie nakłania do czynu zabronionego o znamionach podżegania.
Uchwała SN (7) z dnia 21 października 2003 r., sygn. akt I KZP 11/03
Standard: 17965 (pełna treść orzeczenia)