Interes prawny interwenienta ubocznego

Stosownie do treści art. 76 k.p.c. kto ma interes prawny w tym, aby sprawa została rozstrzygnięta na korzyść jednej ze stron, może w każdym stanie sprawy aż do zamknięcia rozprawy w drugiej instancji przystąpić do tej strony (interwencja uboczna). W myśl art. 78 k.p.c. każda ze stron może zgłosić opozycję przeciwko wstąpieniu interwenienta ubocznego, jednakże nie później niż przy rozpoczęciu najbliższej rozprawy (§ 1). Sąd oddali opozycję po przeprowadzeniu co do niej rozprawy, jeżeli interwenient uprawdopodobni, że ma interes prawny we wstąpieniu do sprawy (§ 2).

Interes prawny w rozumieniu powołanych przepisów występuje wtedy, gdy wynik sprawy może mieć znaczenie dla sfery praw i obowiązków interwenienta. Sąd Apelacyjny zgadza się z poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym w postanowieniu z dnia 3 kwietnia 1973 roku, sygn. akt I CZ 27/73 (LEX nr 7241), zgodnie z którym interes prawny, o którym mowa w art. 76 k.p.c. i art. 78 § 2 k.p.c. należy pojmować szeroko i przyjąć, że zachodzi on w każdym wypadku, w którym rozstrzygnięcie sporu może wywrzeć jakiekolwiek skutki w sferze prawnej interwenienta, oraz że przeciwko zawężającej wykładni pojęcia „interesu prawnego” w rozumieniu cytowanych wyżej przepisów przemawiają również względy celowości, bowiem udział interwenienta ubocznego w procesie z reguły pozostaje w zgodzie z dążeniem do ustalenia w sporze prawdy obiektywnej.

W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy zasadnie stwierdził, że nie zachodzi żadna z przesłanek ewentualnego roszczenia regresowego przeciwko interwenientowi ubocznemu, jednak już sama możliwość utraty przez niego zniżek ubezpieczeniowych winna prowadzić do wniosku, że po jego stronie zachodzi interes prawny pozwalający wziąć mu udział w procesie. Ewentualna utrata takich zniżek, powodująca konieczność uiszczania wyższych składek ubezpieczeniowych, byłaby faktem w oczywisty sposób dotyczącym sfery interesów prawnych interwenienta. Prowadzi to do wniosku, że rozstrzygnięcie niniejszej sprawy może mieć pośredni wpływ na jego sferę prawną.

Wobec powyższego należało zmienić zaskarżone postanowienie i oddalić opozycję powódki, co Sąd Apelacyjny uczynił na zasadzie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.

Postanowienie SA w Krakowie z dnia 16 maja 2016 r., I ACz 798/16

Standard: 7755 (pełna treść orzeczenia)

W doktrynie oraz orzecznictwie wskazuje się, iż jakkolwiek pojęcie interesu prawnego w rozumieniu art. 76 i 78 k.p.c. uzasadniającego wystąpienie z interwencją uboczną interpretowane winno być szeroko, to jednak nie może ograniczać się wyłącznie do interesu faktycznego, tj. majątkowego, gospodarczego czy emocjonalnego. Wyrok wydany w sprawie oddziaływać musi na sferę prawną interwenienta ubocznego. Pewną wskazówkę interpretacyjną w powyższym zakresie stanowi treść art. 84 k.p.c., zgodnie z którym strona wnosić może o przypozwanie do postępowania osoby trzeciej (w charakterze interwenienta ubocznego), jeżeli ewentualne niekorzystne dla niej rozstrzygnięcia sporu uzasadniać będzie dalsze roszczenia pomiędzy stroną a osobą trzecią.

Wreszcie wyjaśnienia wymagało, iż za istnieniem interesu prawnego w wystąpieniu z interwencją uboczną nie mógł przemawiać fakt posiadania przez interwenienta statusu akcjonariusza pozwanej spółki. Zauważyć należało bowiem, iż stosunek łączący akcjonariuszy ze spółką ma charakter szczególny i z założenia wiąże się z dobrowolnym poddaniem się regułom ustawowym i statutowym obowiązującym akcjonariuszy, w tym i przekazaniem szeregu uprawnień na rzecz spółki. W szczególności podkreślenia wymaga, iż stroną pozwaną w procesie o uchylenie uchwały walnego zgromadzenia może być jedynie spółka, a jej uprawnione organy decydują o zajmowanym w tym procesie stanowisku. Między akcjonariuszami spółki zgłaszającymi interwencję uboczną po jej stronie, a akcjonariuszami wytyczającymi powództwo, nie może więc powstawać samodzielny stosunek prawny, odpowiadający stosunkowi, jaki zachodzi między stronami procesu. Uznanie, że za dopuszczalnością interwencji ubocznej samoistnej po stronie spółki przemawia to, iż skutek uchylenia uchwał dotyczy wszystkich akcjonariuszy, musiałoby prowadzić do toczenia na drodze sądowej sporu pomiędzy poszczególnymi akcjonariuszami odmiennie oceniającymi poszczególne uchwały.

Konsekwentnie także nie można byłoby wyłączyć zastosowania art. 83 k.p.c., gdyby spółka i występujący z powództwem akcjonariusze doszli do przekonania, że w ten sposób skuteczniej, bo bezpośrednio między zainteresowanymi, rozstrzygnie się spór w kwestii dotyczącej wszystkich tych akcjonariuszy. Dopuszczenie zaś takiej możliwości pozostawałoby w oczywistej sprzeczności z wyjątkowym charakterem uprawnienia do zaskarżenia uchwał walnego zgromadzenia do sądu, a także z oczywistą niedopuszczalnością prowadzenia na drodze sądowej sporów między akcjonariuszami spółki co do podjętych przez jej organy uchwał. Niezależnie bowiem od oceny trafności tych uchwał, poszczególni akcjonariusze spółki nie są biernie legitymowani w procesie o ich uchylenie (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 1996 r., sygn. I CRN 88/96).

Postanowienie SA w Katowicach z dnia 8 sierpnia 2013 r., V ACz 743/13

Standard: 7758 (pełna treść orzeczenia)

Zgłoszenie opozycji przeciwko wstąpieniu interwenienta ubocznego do sporu nakłada na interwenienta ubocznego ciężar uprawdopodobnienia rzeczywiście istniejącego interesu prawnego w przystąpieniu do sporu.

Zgodnie z treścią art. 76 k.p.c. kto ma interes prawny w tym, aby sprawa została rozstrzygnięta na korzyść jednej ze stron, może w każdym stanie sprawy aż do zamknięcia rozprawy w drugiej instancji przystąpić do tej strony (interwencja uboczna). Przesłanką dopuszczalności wstąpienia do procesu w charakterze interwenienta ubocznego jest istnienie po stronie osoby wstępującej interesu prawnego w tym, aby strona, do której przystępuje, wygrała proces. Interes ten istnieje wtedy, gdy rozstrzygnięcie, jakie zapadnie, może wywołać skutki prawne w sferze praw interwenienta.

W literaturze interes prawny w rozumieniu art. 76 k.p.c. określa się więc jako subiektywnie odczuwaną potrzebę utrzymania istniejącego stanu rzeczy albo spowodowania takiego stanu rzeczy, jaki dany podmiot uważa za korzystny prawnie. Tak rozumiany interes prawny ma swoje źródło w przepisach prawa materialnego np. we współwłasności, wspólności ustawowej małżeńskiej i odpowiedzialności z majątku wspólnego za długi małżonka, w umowie sprzedaży i odpowiedzialności sprzedawcy za wady rzeczy, w poręczeniu, w odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, wspólności praw autorskich (por. J. Klimkowicz, Interwencja uboczna według kodeksu postępowania cywilnego, Warszawa 1972, s. 48, 50; J. Jodłowski (w:) Kodeks postępowania cywilnego..., t. 1, red. J. Jodłowski, K. Piasecki, s. 178).

Postanowienie SA we Wrocławiu z dnia 30 sierpnia 2012 r. I ACz 1504/12

Standard: 7759 (pełna treść orzeczenia)